Korona-Kryzys uwidocznił to co niektórzy wiedzieli od dawna. Menadżerowie i to nawet najlepiej wykształceni nie do końca wiedzą jak analizować rzeczywistość biznesową i tworzyć nowe rozwiązania. Ogromna większość firm nie potrafiła wykrzesać siebie niczego wię cej niż a) cięcie kosztów, b) skorzystanie z tarczy, c) przeczekanie kryzysu. W praktyce wiele firm podjęło trud dostosowania się i całkowitej zmiany sposobu działania co wielu firmom pozwoliło urosnąć w tych jakże ciężkich i nieprzewidywalnych czasach.
To czego dziś brakuje statystycznemu menadżerowi to umiejętności logicznego analizowania coraz bardziej złożonej rzeczywistości i generowania rozwiązań systemowych. To bodajże największy deficyt teraźniejszych systemów edukacji, które doskonale przekazują książkową wiedzę, ale zwyczajnie nie uczą. Co więcej eksperci jak chociażby Sir Ken Robinson, którzy dowodzą, że szkoła dodatkowo zabija kreatywność.
-
Menadżerowie Bez Narzędzi
Kadrze zarządzającej oraz menadżerskiej zdecydowanie brakuje narzędzi i metodologii wspierających logiczne i systemowe myślenie. Jest wiele ciekawych pomysłów takich jak: Mapy myślowe Buzana, mapowanie procesów, czy diagram Ishikawy są ciekawymi pomysłami, ale stanowią one raczej refleksje naszego dość chaotycznego myślenia. Wsparcie dla systemowego myślenia jest tu bardzo ograniczone.
Wśród gąszczu licznych koncepcji menadżerskich, nowatorskich rozwiązań i technologii komputerowych dzisiejsi menadżerowie nie wiedzą w praktyce co jest priorytetem – konkretnie które działania usprawniające i w jakich obszarach. Steve Jobs ws innowacji powiedział:
Innowacja to nie tylko jest identyfikacja i wdrożenie bardzo dobrego / wybitnego pomysłu,
ale to przede wszystkim identyfikacja dziesiątek dobrych pomysłów
i ich NIE REALIZOWANIE bo nie są wystarczająco dobre.
STEVE JOBS
I tu gwoli wyjaśnienia nie chodzi o rezygnację z dobrych pomysłów – lecz raczej o ich odłożenie na później dopóki, dopóty mamy lepsze pomysły do wdrożenia. Dlatego często rekomendujemy wdrożenie centralnej listy projektów wg koncepcji TOC.
Dodatkowo w organizacjach od zawsze jest mnóstwo nie rozwiązanych systemowych konfliktów zarówno między działami jak i między ludźmi. Obciążają one firmę jako całość ale też jej indywidualnych pracowników w codziennej działalności. Zarządzający oraz pracownicy nie potrafiąc systematycznie rozwiązywać konfliktów / problemów są zmuszeni do wykorzystania swojego talentu komunikacyjnego, aby tymczasowo złagodzić konflikt poprzez taki czy inny kompromis. Ale w praktyce kompromisy nie są niestety ani trwałe ani szczególnie dobre, więc stary problem wraca nieuchronnie i to zazwyczaj ze zdwojoną siłą. Dlatego wielu ekspertów postrzega zarządzanie firmą jako sztukę, która wymaga szczęścia i instynktu.
W praktyce jednak wiemy, że skuteczność dobrych menadżerów w dużo większym stopniu zależy od ich umiejętności koncentracji na najważniejszych priorytetach firmy. Dziś jest dostępna i wciąż się poszerza ogromna ilość informacji o firmie i jej działalności operacyjnej. Co roku przybywa też inspirujących i ciekawych rozwiązań i innowacyjnych usprawnień. Z każdym rokiem dzisiejszy menadżer ma coraz większe wyzwanie aby tak naprawdę zrozumieć na jakim obszarze organizacji się skoncentrować w danym momencie, i jednocześnie które obszary organizacji świadomie „odpuścić”. Dodatkowo większość menadżerów okazała się całkowicie bezradna w zakresie wypracowania rozwiązań, które niosą przełomowy wzrost organizacji, a nie tylko organiczne usprawnienia.
-
Narzędzia Logicznego Myślenia TOC
Odpowiedzią na tą potrzebę są Narzędzia Logicznego Myślenia lub inaczej Narzędzia Myślowe TOC. Wywodzą się z Teorii Ograniczeń (TOC – ang. Theory of Constraints) stworzonej przez Dr Eliyahu Goldratt a po raz pierwszy opisanej po raz pierwszy w 1984 roku w książce CEL (ang. The Goal). Podstawą tego podejścia jest rozpoznanie elementu będącego wąskim gardłem i skupienie na zarządzaniu tymże ograniczeniem, tak aby w relatywnie krótkim czasie osiągać znaczącą, przełomową poprawę.
TOC pokazuje, że prawdziwy wielki przełom w organizacji można osiągnąć jedynie wtedy, gdy spojrzymy na organizację jako całość, zidentyfikujemy jej ograniczenia i wypracujemy holistyczne rozwiązanie (to w praktyce oznacza, że musimy uwzględnić wpływ zmian na wszystkie obszary firmy, a nie tylko na jeden obszar). W analizowaniu organizacji i systemowym wnioskowaniu / myśleniu takim przełomem są właśnie narzędzia logicznego myślenia i wynikające z nich niekonwencjonalne wnioski.
Same narzędzia logicznego myślenia zostały przestawione światu w 1994 roku w ramach książki CEL II – To Nie Przypadek (ang. It’s Not Luck). Goldratt zawsze mówił, że on nie jest geniuszem, lecz że jest raczej „kulturystą” – co w jego słowach znaczyło, że sam wyćwiczył swój mózg do genialnego myślenia i twierdził, że każdy może tak zrobić. Dlatego narzędzia myślowe TOC miały wg Goldratt’a umożliwić, aby każdy „mógł myśleć jak geniusz”. Wspierają one identyfikację kluczowego konfliktu / ograniczenia (Chmura Generyczna, Drzewo Stanu Obecnego – CRT), wypracować rozwiązanie systemowe (Chmura, Drzewo Stanu Przyszłego – FRT, Gałąź Zastrzeżeń), oraz ułożyć ambitny plan wdrożenia (Drzewo Ambitnego Celu).
-
Efekty Narzędzi Myślowych TOC
Narzędzia myślowe TOC są stosowane od wielu lat i też coraz częściej w Polsce. Kadra Zarządzająca oraz menadżerska w o parciu o narzędzia logicznego myślenia potrafią lepiej i szybciej zrozumieć aktualną rzeczywistości organizacji, jej problemy i ograniczenia. Umożliwia to podejm owanie decyzji na podstawie systemowej analizy faktów.
W końcu w firmach jest jasność, które działania usprawniające i w jakich obszarach są priorytetem, a które powinny być z premedytacją odłożone na później. Problemy znane od lat, które stanowią w istocie nierozwiązane konflikty i obciążają firmę w jej codziennej działalności są w końcu adresowane, analizowane i rozwiązywane. W efekcie zarząd i właściciele osiągają przełomową poprawę wyników organizacji oraz osobistej efektywności menadżerów i pracowników.
W Polsce stało się to możliwe dzięki kilkudziesięciu absolwentom studiów podyplomowych Zarządzania Ograniczeniami TOC, które prowadziliśmy kilka lat temu, dzięki kilkuset absolwentom warsztatów TOC+DNA i dzięki kilkudziesięciu absolwentom elitarnego kursu TOC+Jonah. W praktyce nasza wspólna praca pozwoliła między innymi:
- Zbudować przełomowe strategie rozwoju dla kilkuset firm i organizacji w Polsce
- Wypracować szereg innowacyjnych i nietuzinkowych rozwiązań w CELSA Huta Ostrowiec co przełożyło się na ogromny wzrost mocy produkcyjnych właściwie bez inwestycji. Przełożyło się to na 55% wzrost przerobu, o czym mówił Dyrektor Operacyjny Narcis Giralt podczas konferencji Roadshow Praktyków TOC w X 2019 roku.
- Prawidłowo zidentyfikować ograniczenie i wypracować szereg rewolucyjnych jak na służbę zdrowia rozwiązań w unikalnym szpitalu „Centrum Leczenia Oparzeń”, o czym mówił Dyrektor Ekonomiczny Jacek Węgrzyk podczas konferencji Roadshow Praktyków TOC w X 2019 roku.
- Zbudować strategię ratunkową w obliczu ogromnych opóźnień kontraktowych oraz stworzyć przełomowe rozwiązanie w Państwowym Przedsiębiorstwie JELCZ. W efekcie nastąpiło podwojenie mocy produkcyjnych wąskiego gardła oraz skróceni czasu montażu z 5 do 1 tygodnia. Mówiła o tym ówczesna menadżer tej firmy podczas konferencji Roadshow Praktyków TOC w X 2018 roku.
- Zbudować koncepcję samonapędzającego biznesu, który opiera się o Mafia Offer (Oferta nie do odrzucenia) i przy tym daje dużą wartość społeczną. W efekcie od kilkunastu lat rośnie wg koncepcji Viable Vision – tzn. powiększa zyski do poziomu wcześniejszych obrotów w okresie krótszym niż 4 lata, o czym opowiadał twórca firmy podczas konferencji Roadshow Praktyków TOC w X 2017 roku.
-
Narzędzia Myślowe TOC
Do narzędzi myślowych TOC należy szereg narzędzi myślowych, z których najważniejsze to:
Chmura (EC) – ang. Evaporating Cloud – Służy do zdefiniowania i konstruktywnego rozwiązywania konfliktów w duchu wygrany-wygrany (ang. Win-Win). Wspiera analizę zarówno konfliktów systemowych organizacji jak i konfliktów międzyludzkich jak i konfliktów wewnętrznych człowieka. Chmura to logiczna reprezentacja sytuacji konfliktowej w oparciu o kluczowe rozróżnienie fundamentalnych potrzeb / warunków koniecznych od chęci / działań (które są pochodnymi tych pierwszych). Zapewnia to przejście z dość problematycznego myślenia „ja przeciwko tobie” na systemowe myślenie „ja i ty przeciwko problemowi”. W wersji uproszczonej jest stosowane w świecie edukacji pod nazwą „chmurka”.
Drzewo Stanu Obecnego (CRT) – ang. Curent Reality Tree – Służy do zdefiniowania kluczowego ograniczenia / problemu danej firmy lub instytucji i wynikających z niego negatywnych skutków. To narzędzie logicznego myślenia TOC służy do analizy obecnej rzeczywistości, z akcentem na jej negatywne / niepożądane obszary. W klasycznym rzadko stosowanym podejściu powstaje przez zebranie informacji o problemach danej organizacji, które de facto są objawami, albo inaczej mówiąc niepożądanymi skutkami. Stosujemy tu logikę strzałek „jeżeli … to …”. Drzewo Stanu Obecnego identyfikuje kluczowe elementy (ograniczenie), które powstrzymują organizację przed realizacją swoich celów.
Drzewo Stanu Przyszłego (FRT) – ang. Future Reality Tree – Służy do przewidzenia wpływu proponowanego rozwiązania na organizację poprzez osiągnięcie pożądanych skutków (odmieniając przy tym wcześniejsze niepożądane skutki). To narzędzie logicznego myślenia TOC służy do analizy przyszłej / planowanej. Powstaje na bazie wcześniejszego Drzewa Stanu Obecnego odmienionego poprzez dodanie tzw. zastrzyków (przełomowych konstruktywnych rozwiązań usprawniających). Stosujemy tu logikę strzałek „jeżeli … to …”. Drzewo Stanu Przyszłego weryfikuje zastrzyk (przyjęte rozwiązanie) w zakresie czy jest wystarczające, aby osiągnąć wszystkie Pożądane Skutki (przez zmianę Niepożądanych Skutków).
Gałąź (NBR) – ang. Negative Branch Reservation – Służy do antycypacji negatywnych skutków podejmowanych działań. Kluczowe w udoskonaleniu Drzewa Stanu Przyszłego. To narzędzie logicznego myślenia TOC służące do przewidywania następstw podejmowanych działań. Stosujemy tu logikę strzałek „jeżeli … to …”. Szczególnie przydatne w przewidzeniu negatywnych skutków ubocznych planowanych zmian oraz ich systematycznemu zapobiegnięciu. Wnioski płynące z niego pozwalają udoskonalić rozwiązanie i dodatkowo wzmacniają Drzewo Stanu Przyszłego. W wersji uproszczonej jest stosowane w świecie edukacji pod nazwą „Gałąź”.
Drzewo Warunkowe (PRT) – ang. Prerequisite Tree – Służy do zaplanowanie chronologii działań począwszy od obecnego stanu, do oczekiwanego przyszłego stanu. To narzędzie logicznego myślenia TOC służy do identyfikacji przeszkód na drodze do założonego celu oraz do stworzenia sekwencji celów pośrednich na drodze do wymarzonego celu. Wyjątkowo przydatny i praktyczny mechanizm do planowania działań. W wersji uproszczonej jest stosowane w świecie edukacji pod nazwą „Drzewo Ambitnego Celu”
Kategorie Uzasadnionych Zastrzeżeń – ang. Categories of Legitimate Reservations – To pewna procedura logiczna, która pozwala weryfikować spójność logiczną i poprawność wszystkich drzew logicznych i innych narzędzi myślowych.
Macierz Przekonywania do Zmian – ang. Change Matrix – Wyjątkowo praktyczne narzędzie myślowe służące do przygotowania komunikacji zmiany zarówno do jednostek jak i do całych organizacji. Fundamentem jest tu spojrzenie z punktu widzenia drugiej strony, którą chcemy przekonać. Tu patrząc jej oczyma definiujemy: 1. Słój Złota (Korzyści ze zmiany). 2. Kule (Ryzyka i Zagrożenia). 3. Syrenę (Korzyści z braku zmian). 4. Krokodyla (Ryzyka z braku zmian). Opisane w praktyce w książce „Czy to nie oczywiste” oraz w filmiku:
Drzewo Strategii i Taktyki (S&T Tree) – ang. Strategic and Tactic Tree – Służy do planowania, komunikacji i zarządzania zmianą. Najbardziej zaawansowane narzędzie myślowe TOC służące też do gromadzenia i usystematyzowania wiedzy w zakresie zarządzania, do projektowania systemów komputerowych oraz do zarządzania zasobami ludzkimi.
-
Nauka Narzędzi Logicznego Myślenia TOC
Jest kilka sposobów, aby poznać narzędzia myślowe TOC. W praktyce sama ich nauka od strony metodyki np z książki czy na różnych szkoleniach nie jest wystarczająca. Skuteczna nauka wymaga zmuszenia siebie samego do ich zastosowania w praktyce. Dlatego w Marcu 2018 roku zaprosiliśmy do Polski Dr. James’a Holt’a jednego z najlepszych nauczycieli narzędzi myślowych TOC na świecie. Jest on Profesorem Zarządzania z Washington State University i laureatem prestiżowej nagrody TOCICO (ang. Theory Of Constraints International Certification Organization) za całokształt osiągnięć dla TOC. Wspólnie z nimi prowadziliśmy pierwsze w Polsce 8-dniowe warsztaty TOC+ JONAH certyfikowany przez TOCICO i na tej bazie co roku prowadzimy takie warsztaty. Dodatkowo od tego roku wprowadziliśmy 3-dniowe warsztaty TOC+ Thinking Tools, które mówią o 3 bazowych narzędziach myślowych.
Rekomendacja TOC+:
* TOC+ Thinking Tools
Zaawansowane Warsztaty z Narzędzi Myślowych TOC, 3 bazowe narzędzia myślowe: chmura konfliktu, gałąź zastrzeżeń i drzewo ambitnego celu.
TOC+ JONAH, Zaawansowane Warsztaty z Narzędzi Myślowych TOC, Zwieńczone Certyfikatem Kursu Jonasza wydanym przez TOCICO.